Κυριακή 10 Αυγούστου 2008

Μύθοι, ιστορίες, αναλογίες και παραβολές στην ΓΣΘ

Διαπίστωσα συχνά ότι η μεταλαμπάδευση της γνώσης ή ενός θεωρητικού πλαισίου πραγματοποιείται πολύ αποτελεσματικά με τη χρήση ιστοριών – αφηγήσεων – τις οποίες διηγούμαστε σε άλλους και στους εαυτούς μας και αφορούν στις δικές μας εμπειρίες ή ιστορίες που ακούσαμε ή διαβάσαμε. Οι ΓΣ θεραπευτές μπορούν να ενσωματώσουν ιστορίες, μεταφορές, και αναλογίες στην καθημερινή τους πρακτική, όταν κρίνουν ότι είναι η κατάλληλη στιγμή. Η συνεργατική ανάπτυξη των ιστοριών μπορεί να ενισχύσει την θεραπευτική σχέση, να επιτρέψει στους πελάτες να αποκτήσουν μια νέα οπτική των προβλημάτων τους, να αυξήσει τον προσωπικό αντίκτυπο, να διασαφηνίσει μηνύματα και ναι ενισχύσει το κίνητρο τους για θεραπευτική αλλαγή (Blenkiron, 2005).

Από την προσωπική μου εμπειρία είδα ότι η ανάγνωση μικρών διηγημάτων μπορεί να έχει μεγάλη επίδραση πάνω μου και να με προκαλέσει να δω αναλογίες σε προσωπικά βιώματα. Έτσι διηγήματα των Kafka, Zweig, Werfel, Schnitzler, Joseph Rott αλλά και του Yalom έχουν μείνει στην μνήμη μου και νομίζω ότι τις χρησιμοποιώ στην δουλειά μου αρκετά συχνά.

Δεν ξέρω που την άκουσα, την αναφέρει και ο Blenkiron (2005), αλλά η ιστορία που χρησιμοποιώ περισσότερο συχνά είναι η ακόλουθη:

«Ένας οικογενειάρχης άντρας ξυπνάει τα ξημερώματα στο κρεβάτι του εξαιτίας ενός δυνατού θορύβου από τον κάτω όροφο. Τι περνάει από το μυαλό του; Πιστεύει πως πρόκειται για διαρρήκτη. Πως θα αισθανθεί; Τι θα κάνει; Η πεποίθηση πως θα πέσει θύμα διάρρηξης ενδεχομένως να οδηγήσει σε φόβο και στην παρόρμηση του ανδρός να κρυφτεί, ή, εναλλακτικά, σε θυμό και ίσως κάποια απόπειρα να αντιμετωπίσει τον εισβολέα. Ορμώμενος από το κυρίαρχο συναίσθημα, αρπάζει το κυνηγετικό του όπλο στην προσπάθειά του αν σώσει την οικογένεια του από τον εισβολέα και πυροβολώντας κατεβαίνει τις σκάλες της μεζονέτας που διαμένει. Σκεφτείτε τώρα την ίδια κατάσταση, αλλά αυτή τη φορά ο άνδρας θυμάται ότι το προηγούμενο βράδυ είχε καλεσμένους και ότι έχει αφήσει το παράθυρο της τραπεζαρίας ανοικτό, ότι μάλλον ο αέρας άνοιξε το παράθυρο, το οποίο παρέσυρε το βάζο. Πως θα αισθανθεί και θα συμπεριφερθεί τότε; Αυτό το παράδειγμα δείχνει πως οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι πράξεις μας είναι στενά διασυνδεδεμένα (Επίσης καταδεικνύει ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο τα γεγονότα της ζωής μας, όσο ο τρόπος που τα ερμηνεύουμε)».

Τέτοιου είδους ιστορίες μπορούν να διασαφηνίσουν σημαντικά μηνύματα και να αναδείξουν νέες προοπτικές για την αντιμετώπιση δυσάρεστων καταστάσεων. Όπως αναφέρει ο Blenkiron (2005), oι ιστορίες μπορούν να εισαχθούν σε οποιοδήποτε σημείο της θεραπείας: όταν κρίνεται η καταλληλότητά της (Safran and Segal, 1996), για τον σχηματισμό υποθέσεων, για την κατανόηση κυρίαρχων παραγόντων ή για την παροχή ερεθισμάτων για αλλαγή. Δημοφιλή βιβλία αυτοβοήθειας, όπως το Mind over Mood (Greenberger and Padesky, 1995) κάνουν συχνή χρήση βινιετών και σεναρίων για να βοηθήσουν στην καλύτερη παρουσίαση των προβλημάτων και των ενδεχόμενων λύσεων.

Κάθε θεραπευτής ΓΣΘ χρησιμοποιεί τέτοιες ιστορίες οι οποίες μπορεί να προέρχονται από ένα εύρος πηγών: από συναδέλφους, από την εποπτεία τους, από εκπαιδευτικά εργαστήρια, την λογοτεχνία, τη φαντασία του θεραπευτή ή μια αυθόρμητη παρότρυνση του πελάτη. O Blenkiron (2005) ανασκοπώντας την βιβλιογραφία αναφέρει ότι η αφηγηματική ικανότητα του πελάτη γίνεται μια δημοφιλής μέθοδος ενίσχυσης της αυτογνωσίας: ένα πρόσφατο άρθρο (Aronson, 2000) με 206 ιστορίες γραμμένες από πάσχοντες από ψυχικά και οργανικά προβλήματα υγείας, αποκάλυψε μια θεαματική αύξηση των δημοσιεύσεων τέτοιων περιπτώσεων κατά τα τελευταία 20 χρόνια.

Ένα καλό παράδειγμα για την ελληνική βιβλιογραφία είναι το βιβλίο των Καλαντζή, Αγγελή, & Ευσταθίου (2002) «Αυτογνωσία και αυτοδιαχείριση».

Η ιστορία που με άγγιξε περισσότερο και αποτέλεσε αφορμή να γράψω αυτές τις γραμμές ως απάντηση στο ερώτημα «τι θέλει αυτός ο άνθρωπος;», που μεταφράστηκε στο «γιατί δεν μπορώ να περάσω αυτήν την πόρτα, να βρω το δίκιο μου;» είναι η ιστορία «Μπροστά στο Νόμο» του Franz Kafka:

http://everything2.com/title/Before%2520the%2520law

http://www.asamnet.de/%7Ekassecch/werk/la05.htm

http://www.youtube.com/watch?v=4WOrNlVtS8A&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=FZYugbqI3rQ

Όλοι μας έχουμε αναρωτηθεί κάποτε αυτό το γιατί. Μερικές φορές, όταν αυτό αποτελεί μοτίβο της ζωής μας, συνιστά τον λόγο προσέλευσης σε θεραπεία. Θέλει κουράγιο να θέσεις στον εαυτό σου μπροστά στην προοπτική να μην φταίει ο βλοσυρός φύλακας αλλά εσύ.

Aronson, J. K. (2000). Authopathography: The patient’s tale. BritishMedical Journal, 321, 1599–1602.

Blenkiron, P. (2005). Stories and analogies in cognitive behavioral therapy. A clinical approach. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 2005, 33, 45–59.

Greenberger, D. and Padesky, C. A. (1995). Mind over mood. New York: Guilford Press.

Safran, J. D. and Segal, Z. V. (1996). Interpersonal process in cognitive therapy. USA: Aronson.

Καλαντζή - Αζίζι, Α., Αγγελή, Κ., & Ευσταθίου, Γ. (2002). Αυτογνωσία & Αυτοδιαχείριση: Γνωσιακή - Συμπεριφοριστική Προσέγγιση. - Ένα μοντέλο κλινικής πρακτικής και εκπαίδευσης ειδικών ψυχικής υγείας και εκπαιδευτικών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

3 σχόλια:

Αθανασία Μαυροειδή είπε...

Συμφωνώ με αυτή την άποψη και θα ήθελα να προτείνω και δύο βιβλία που μου έχουν φανεί χρήσιμα σε αρκετές περιπτώσεις θεραπευόμενων:
'Να σου πω μία ιστορία' και 'Iστορίες να σκεφτείς'. Και τα δύο βιβλία είναι του Χόρχε Μπουκάι, ο οποίος είναι ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής gestalt.

Αθανασία Μαυροειδή είπε...

Για την υπογραφή του παραπάνω ...Αθανασία Μαυροειδή, κλ. ψυχολόγος

logokrimenos είπε...

Εσείς κυρία μου μόνο είχατε τα προσόντα να γίνετε ΄"επόπτης".

Μετά τη μελέτη που δημοσιεύσατε για τη "Δεοντολογία των Ψυχολόγων και της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας" (έστω και με την πίεση που δεχτήκατε να βάλετε μια παράγραφο ότι "ορισμένες πρακτικές δεν αποτελούν αντιδεοντολογική πρακτική όταν τις ανέχεται ο θεραπευόμενος"), δεν θα γίνετε ποτέ.

GreekBloggers.com